มะลิรา มะลิซ้อน
Jasminum sambac Ait (Oleaceae), Arabian Jasmine.
มะลิรา มะลิซ้อน เป็นไม้พุ่มขนาดกลางสูงได้ถึง 8 ฟุต ใบสีเขียวอมเหลือง ใบบางแต่แข็ง รูปมนรี ปลายแหลม ยาวประมาณ 2 นิ้ว ดอกออกเป็นช่อเล็กๆ กลีบสีขาวบริสุทธิ์ หรืออาจมีสีม่วงปนบ้าง ส่วนที่เป็นหลอดโคนกลีบสีเขียวอมเหลืองอ่อน มะลิราจะมีกลีบซ้อนไม่หนา แต่มะลิซ้อนกลีบซ้อนหนาและดอกโตกว่ามะลิราแต่มีกลิ่นหอมน้อยกว่า มะลิราและมะลิซ้อนจะขยายกลีบส่งกลิ่นหอมในเวลาเย็น
มะลิรา มะลิซ้อนมีถิ่นกำเนิดเดิมในอาระเบีย และอินเดีย ในเมืองไทยมีชื่อท้องถิ่นเรียกกันหลายอย่างเช่น เงี้ยว แม่ฮ่องสอนเรียก ข้าวแตก ละว้า เชียงใหม่เรียกมะลิขี้ไก่ ทางเหนือเรียกมะลิป้อม แม่ฮ่องสอนเรียกมะลิหลวง
มะลิราหรือมะลิซ้อนปลูกง่ายขึ้นได้ในดินเกือบทุกสภาพ ถ้าหมั่นพรวนดินใส่ปุ๋ยไนโตรเจนจะให้ดอกไม่ขาด การขยายพันธุ์ใช้วิธีตอน ปักชำ หรือทับกิ่ง
ไม้นี้นิยมปลูกเป็นไม้ประดับเพื่อได้ชื่นชมกับดอกอันขาวบริสุทธิ์ที่ให้กลิ่นหอมอันหอมเย็นระรื่นใจ ดอกก็มักใช้ร้อยมาลัย ในทางสมุนไพรต้นใช้แก้คุดทะราด ขับเสมหะ ขับโลหิต ดอกแก้โรคตาเจ็บ แก้ไข้ตัวร้อน ดอกบดละเอียดใช้สุมศรีษะเด็กแก้หวัด ดอกแห้งปรุงเป็นยาแต่งกลิ่น ใบสดตำผสมกะลามะพร้าวรักษาพุพอง รากฝนกินแก้ร้อนแก้เสียดท้อง
