ขี้เหล็กยะวา
Cassia javanica Linn. (Caesalpiniaceae), Pink-and-white-Shower.
ขี้เหล็กยะวา ชื่อพฤกษศาสตร์ที่ทางราชการใช้คือ C.fruticosa Mill ซึ่งทางจันทบุรีเรียกว่าแก่นร้าง แต่เท่าที่เรียกกันทั่วไปนิยมใช้พฤกษศาสตร์ว่า C.javanica ซึ่งทางราชการเรียกไม้ต้นนี้ว่ากัลปพฤกษ์ด้วย ในที่นี้ขอใช้ชื่อพฤกษศาสตร์ตามที่นิยมใช้กัน
ขี้เหล็กยะวา เป็นไม้ยืนต้นขนาดย่อม ใบเป็นใบประกอบแบบขี้เหล็กเมื่อแตกใบอ่อนจะมีขนเล็กน้อย ต่อมาใบจึงเกลี้ยงเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อตามสันกิ่ง มีใบติดอยู่ด้วยคือมีดอกพร้อมกับใบ ดอกเป็นสีชมพูสด เกสรตัวผู้สีเหลืองกลางเกสรเป็นปม ดอกบานทนแรมเดือนกลิ่นหอมระรวย ปรกติจะออกดอกบานพร่างพราวระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงกรกฎาคม ฝักคล้ายชัยพฤกษ์เกลี้ยงเป็นมัน เนื้อในแห้งไม่เหนอะหนะเหมือนฝักชัยพฤกษ์
ขี้เหล็กยะวาปลูกกันมากในชะวาและสุมาตรา และตามสวนในมาเลเซีย ที่ตรังเรียกขี้เหล็กยะลาว่าลักเคยลักเกลือ
ขี้เหล็กยะวาอาจปลูกเป็นไม้ประดับเพื่อชมดอก นอกจากนี้เนื้อไม้ขี้เหล็กยะวาสีเหลืองจนถึงสีน้ำตาลเป็นไม้เนื้อแข็งและหนักจึงใช้ในการก่อสร้างได้ เปลือกขี้เหล็กยะวามีแทนนิน ฝักใช้เป็นยาระบาย
การขยายพันธุ์ขี้เหล็กยะวาใช้วิธีเพาะเมล็ด ไม้ต้นนี้เป็นไม้ขึ้นง่าย โตเร็ว ขึ้นได้ในที่ดินทุกชนิดแต่ชอบที่ดินปนทราย เสียแต่แมลงชอบเจาะลำต้น
